Variëteiten van spinazie

De wetenschappelijke benaming van spinazie luidt Spinacia oleracea en deze plant behoort tot de amarantenfamilie, wetenschappelijk bekend als amaranthaceae.

Spinazie kenmerkt zich als een compacte plant van bescheiden omvang. Er kunnen twee hoofdcategorieën van spinazieplanten onderscheiden worden: de rondkorrelige en de puntkorrelige variant. De puntkorrelige spinazie komt vrijwel uitsluitend voor als wilde variant en heeft doorgaans grotere, stevigere bladeren met een meer toegespitste vorm. Deze puntkorrelige soort ontwikkelt zich gewoonlijk tot een forser exemplaar dan zijn rondkorrelige tegenhanger.

De rondzadige variant is een compactere spinazieplant die regelmatig wordt ingezet voor de teelt van jonge spinazie. Deze jonge bladeren worden inclusief de wortels geconsumeerd. Het blad van rondzadige spinazie heeft een ellipsvorm zonder de karakteristieke scherpe uitsteeksels en voelt doorgaans wat malser aan. Qua toepassingsmogelijkheden zijn beide spinazietypen onderling uitwisselbaar.

Daarnaast bestaat er ook Nieuw-Zeelandse spinazie, maar dit behoort in werkelijkheid tot een totaal andere plantenfamilie. Hoewel je het op vergelijkbare wijze kunt bereiden en consumeren, gaat het om een geheel verschillende plantensoort. Hetzelfde geldt voor aardbeispinazie, waarbij zowel de bladeren als de bloemen en vruchten eetbaar zijn – ook dit is botanisch gezien een compleet ander gewas dan echte spinazie.

Spinazie zaaien of poten

Zaaiperiode voor spinazie:

Spinazie kun je rechtstreeks in de volle grond zaaien gedurende de periode van maart tot en met september. Voor het kweken onder bescherming (bijvoorbeeld in een kas of tunnel) zijn januari-februari en oktober-december de geschikte maanden om spinazie te zaaien of voor te laten kiemen.

Plantperiode voor spinazie :

Het uitpoten van spinazieplantjes kan in een verwarmde kas het beste gebeuren tussen oktober en december. Voor het planten in de buitenlucht zijn februari en maart de ideale maanden om de voorgekweekte plantjes op hun definitieve groeiplaats te zetten.

Spinazie behoort tot de kleinere gewassen. Wij kiezen er altijd voor om spinaziezaad rechtstreeks in de tuin te zaaien. Deze methode is het meest praktisch. Het vooraf kweken van zaailingen in potten vermijden we meestal, omdat dit veel extra werk met zich meebrengt. Je krijgt dan namelijk te maken met het uitplanten van talloze kleine plantjes. Mocht je toch willen voorkweken, dan is het aan te raden dit meteen in een ruimere pot of container te doen. Na de kieming kun je deze pot dan naar de buitenruimte verplaatsen.

Spinazie is bijzonder koudbestendig, waardoor deze groente uitstekend geschikt is voor teelt in de kas tijdens de wintermaanden. Door deze eigenschap kun je spinaziezaden al vroeg in het seizoen rechtstreeks in de buitengrond zaaien, mits er geen vorst is.

In sommige gevallen is het mogelijk om spinazie eerst in een zaaitray voor te kweken voordat je de plantjes in de kas of in de volle grond zet. Laat de zaden bij normale binnentemperatuur snel ontkiemen. Daarna plaats je de jonge scheuten in de kas waar ze verder kunnen ontwikkelen. Vervolgens kun je ze definitief in de vollegrond uitplanten.

Spinazie rechtstreeks in de vollegrond zaaien

Wij zaaien spinazie steeds direct in de vollegrond. Je kunt met een hark of handmatig geultjes creëren waarin je het zaad verspreidt. Meestal strooien wij het zaad gewoon breed uit over de aarde. Vervolgens werken we de zaden lichtjes onder met de hark. Wanneer de kiemplantjes tevoorschijn komen, kun je indien nodig enkele exemplaren wegdoen.

Verwijder alleen die zaailingen die heel kort op elkaar staan of tegen elkaar aangroeien. De overige plantjes mag je rustig laten zitten. Spinazie heeft weinig groeiruimte nodig. Zorg wel voor voldoende water tijdens het kiemproces en daarna. Vermijd dat de bodem helemaal uitdroogt.

Zowel puntzadige als rondkorrel spinazie kun je volgens deze methode zaaien. Rondkorrel spinazie vraagt echter minder plaats omdat de plantjes compacter blijven. Bij puntzadige of veldspinzie is het uitdunnen meestal wel vereist. Rondkorrel spinazie verdraagt een dichtere stand prima.

Spinazie kweken

Plantdichtheid

Op één vierkante meter grond kun je tussen de 56 en 77 spinazieplanten cultiveren wanneer je direct in de vollegrond zaait. Bij het planten in rijen is het mogelijk om 8 tot 12 spinazieplanten per strekkende meter aan te houden.

Onderhoud van spinazie

Het telen van je eigen spinazie is bijzonder eenvoudig en toegankelijk voor iedereen. Dit ongecompliceerde gewas vormt daarom een uitstekende keuze voor beginners die hun eerste moestuin aanleggen. Zowel beginners als kinderen kunnen met succes spinazie verbouwen. Het is ook een leuke activiteit om als familie samen te ondernemen! Spinazie laat zich vrijwel het gehele jaar door kweken, zelfs gedurende de wintermaanden mits je beschikt over een broeikas.

Voor de teelt van spinazie is geen volle zon vereist – een schaduwrijke locatie of halfschaduw volstaat perfect. Door deze eigenschap slaagt de winterteelt van spinazie in een kas uitstekend, ook tijdens de kortste dagen van het jaar.

Spinazie telen vereist slechts een beperkte ruimte. Houd er wel rekening mee dat spinazie zowel vers als bereid geconsumeerd kan worden. Wanneer je spinazie bereidt, krimpt het volume aanzienlijk in. Als je van plan bent de spinazie te koken, heb je daarom een veel grotere hoeveelheid nodig. Plant dus voldoende spinazieplantjes als je deze wilt bereiden, of consumeer de bladeren in rauwe vorm.

Spinazie verdraagt koude omstandigheden uitstekend. Hierdoor is het mogelijk om spinazie gedurende de wintermaanden te verbouwen en kun je al vroeg in het seizoen met zaaien beginnen. Hoge temperaturen zijn juist nadelig voor spinazie. Wanneer de temperatuur boven de 20°C komt en de dagen langer dan 14 uur worden, zoals tijdens de zomerperiode, heeft spinazie de neiging om sneller in bloei te schieten.

Tijdens warme perioden met veel daglicht kan spinazie in bloei schieten, maar deze doorgeschoten spinazie blijft wel geschikt voor consumptie. Gebruik het echter wel gematigd, omdat doorgeschoten spinazie een hoger nitraatgehalte bevat. In het later volgende gedeelte over het gebruik wordt toegelicht waarom dit eigenlijk niet zo gunstig is voor de gezondheid.

Bewatering van spinazie:

Zorg ervoor dat de bodem niet helemaal uitdroogt door consistent water te geven. Houd vooral in de zomerperiode en bij teelt in containers scherp in de gaten, want dan verliest de aarde sneller vocht. Het beste kun je water geven in de ochtend- en avonduren, vermijd begieten midden overdag.

Geschikt bodemtype voor spinazie:

Spinazie is niet kieskeurig qua grondsoort en gedijt in bijna elke aarde. Hierdoor kun je deze groente vrijwel overal verbouwen. Het is wel voordelig wanneer de bodem goed doorlatend en luchtig van structuur is. Door de grond vooraf goed om te spitten wordt het zaaien van spinazie ook gemakkelijker.

Bij ons thuis hebben we ooit spinazie ingezaaid in zware kleigrond. Hoewel de spinazie daar uiteindelijk ook prima groeide, was de bodem regelmatig te nat. Dit veroorzaakte problemen zoals vergeling van de bladeren, zuurstofgebrek bij het wortelstelsel en te lange natte omstandigheden. Hoewel het mogelijk is, is het aan te raden om kleigrond eerst grondig los te werken.

Voor een goede groei heeft spinazie een vochtrijke bodem nodig, omdat de plant gevoelig is voor droogte. Bij het kweken in containers kun je de bodem voorzien van een drainagelaag van kiezeltjes of hydrokorrels om te voorkomen dat de afwateringsgaten verstopt raken door potgrond. Hierdoor blijft de waterafvoer gewaarborgd. Voor het inzaaien of uitplanten is het aan te raden om de aarde lichtjes door te spitten.

pH-waarde: 6,5 – 8,0

Spinazie gedijt goed in grond met een pH-waarde binnen dit bereik. Lagere waarden duiden op zure grond, hogere waarden op alkalische grond.

Spinazie bemesten:

Wanneer je gebruik maakt van verse moestuingrond of potgrond, bevat deze doorgaans al voldoende voedingsstoffen. In dat geval hoef je geen aanvullende bemesting toe te passen. Teel je echter op oudere grond – zoals in de open lucht of in hergebruikte kweekcontainers – dan kan het zinvol zijn om je spinazieplanten extra voeding te geven.

Voor spinazie is het aan te raden een meststof rijk aan stikstof te kiezen. Stikstof stimuleert namelijk de bladvorming en -groei. Hierdoor krijg je steviger planten met een rijkere bladmassa en formaat.

Meststofsamenstelling N0-P0-K0:

Voor de bemesting van spinazie raden we ongeveer een verhouding aan van stikstof (N), fosfaat (P) en kalium (K) van 0-0-0. Dit is een richtlijn van onze kant en geen strikte voorwaarde. Je bent vrij om zelf een mestmengsel samen te stellen volgens deze verhoudingen.

Verschillende methoden voor het telen van spinazie:

Bij wisselteelt profiteert spinazie aanzienlijk van de nabijheid van peulvruchten en bonengewassen. Plant bijvoorbeeld sperziebonen, klimbonen, erwten of capucijners naast je spinazie. Spinazie gedijt namelijk goed zonder directe zonnestraling en heeft zelfs voordeel bij gedeeltelijke beschaduwing. Deze hoge, vaak omhooggroeiende bonen- en peulvruchtensoorten zorgen voor de nodige schaduw boven de spinazie.

Spinazieteelt :

Voor spinaziekweek kun je ook wisselteelt toepassen. Spinazie behoort tot de bladgroenten. Volgens het wisselteeltsysteem vormt een koolgewas de optimale voorteelt en een vruchtgewas de beste nateelt.

Gunstige plantencombinaties voor spinazie:

Spinazie laat zich uitstekend combineren met aardappelen, aardbeien, andijvie, bladselderij, witlof, bloemkool, boerenkool, broccoli, erwten, capucijners, koolraap, knolselderij, komkommers, koolrabi, kropsla, linzen, paksoi, palmkool, peulvruchten, klimbonen, radijsjes, rammenas, rodekool, romanesco, schorseneren, sperziebonen, spruitjes, tomaten, tuinbonen, veldsla, venkel, wittekool en wortelen wanneer je wisselteelt toepast.

Ongewenste plantencombinaties voor spinazie:

Bij wisselteelt groeit spinazie bij voorkeur niet naast bieten.

Bloeiperiode en bestuiving van spinazie:

De bloeiperiode van spinazie valt gewoonlijk tussen juni en september.

Bij de productie van zaden is het zinvol om spinazieplanten te laten uitbloeien, maar voor de reguliere teelt is dit ongewenst. De reden hiervoor is dat bloeiende spinazieplanten een verhoogde nitraatproductie vertonen. Hoewel dit stofje in beperkte hoeveelheden onschadelijk is, kan overconsumptie van nitraat negatieve gevolgen hebben voor de gezondheid.

Spinazie begint doorgaans te bloeien wanneer er dagelijks meer dan 14 uur daglicht is en de temperatuur stijgt tot boven de 20-23°C. Voor zaadwinning kun je de plantjes laten doorgroeien. Spinazie bestuit zichzelf en wordt voornamelijk door wind bestoven, waardoor handmatige bestuiving overbodig is.

Bij droge omstandigheden is het mogelijk om voorzichtig aan de bloemstengels te schudden. Hoewel dit niet noodzakelijk is, zorgt het wel voor een spectaculair effect: je ziet dan grote pluimen stuifmeel uit de bloemen opwaaien. Op deze manier help je ook mee aan het bestuivingsproces van je gewassen.

Wanneer spinazie oogsten:

Er zijn meerdere methoden om spinazie te oogsten. Tijdens de groeiperiode kun je voortdurend individuele bladeren afpikken. De spinazieplant blijft dan doorgroeien en produceert snel nieuwe bladeren die opnieuw geoogst kunnen worden. Op deze wijze kun je gedurende een langere periode van verse spinazie genieten.

Een andere mogelijkheid is het in één keer oogsten van de volwassen planten door ze compleet uit de aarde te trekken. Hierdoor verkrijg je direct een grote hoeveelheid spinazie, wat praktisch is voor kookdoeleinden, aangezien spinazie sterk inkrimpt tijdens het bereiden. Door de wortel aan de plant te laten zitten, blijft de spinazie langer vers.

Ook kun je jonge spinazieplantjes inclusief wortelstelstel uit de bodem halen. Deze jonge exemplaren met hun wortels kunnen als babyspinazie worden gebruikt. Rondzadige spinazievariëteiten lenen zich bijzonder goed voor de teelt van babyspinazie.

Bij doorgeschoten (bloeiende) spinazie is voorzichtigheid geboden met de oogst. Wanneer de temperatuur boven de 20°C komt en bij daglichtperioden langer dan 14 uur, kan spinazie gaan bloeien. In deze fase produceert de plant meer nitraat. Hierna wordt uitgelegd waarom dit schadelijk is voor de gezondheid en waarom het daarom verstandig is spinazie vóór de bloei te oogsten.

Het consumeren van spinazie:

Spinazie staat bekend om zijn voedingswaarde, maar heeft een korte houdbaarheid. Het beste kun je spinazie direct na de oogst consumeren, of je plukt de bladeren pas wanneer je ze direct gaat bereiden. Bij het koken heb je aanzienlijk meer rauwe spinazie nodig vanwege de sterke krimp tijdens het kookproces.

Daarnaast is spinazie uitstekend geschikt voor diverse (groente)salades, zowel solo als in combinatie met andere slasoorten zoals ijsbergsla, veldsla of rucola. Wanneer je bladeren van bloeiende spinazieplanten gebruikt, doe dit dan met mate.

Spinazie bevat geringe hoeveelheden nitraat, dat door ons lichaam wordt omgezet in nitriet – een stof die in grote concentraties schadelijk kan zijn. Doorgeschoten spinazie heeft een verhoogd nitraatgehalte, daarom kun je deze beter in beperkte mate oogsten. Zodra je bloei waarneemt, is het raadzaam om zo spoedig mogelijk te oogsten.

Spinazie als kiemgroente:

Ondanks dat spinazie minder bekend is als microgroente, leent deze plant zich uitstekend voor het kweken en consumeren als kiemplant. De hele spinazieplant is eetbaar, inclusief wortels en stengels. De smaak doet denken aan jonge spinaziebladeren of babyspinazie.

Bewaren van spinazie:

Spinazieplanten met wortelgestel blijven het langst vers. Je kunt ze opfrissen door de wortels in koud water te plaatsen. Na het blancheren is spinazie geschikt om in te vriezen en maximaal een jaar na oogst te gebruiken, mits direct uit de vriezer bereid.

Losse bladeren gebruik je bij voorkeur meteen. In de koelkast blijven ze ongeveer één dag goed, daarna zijn ze niet meer geschikt voor rauwe consumptie. De bladeren worden snel slap of krijgen een onaangename textuur. Oogst daarom zo kort mogelijk voor gebruik, of kies voor hele planten met wortel.

Problemen met spinazieteelt:

Op zware grondsoorten kan spinazie last krijgen van gele bladeren door gebrek aan zuurstof. Droogte vormt vooral in de zomer een risico vanwege het kleine formaat en ondiepe wortelstelsel van spinazie. Verder kan spinazie soms worden aangetast door slakken en bladetende kevers. Over het algemeen is spinazie echter relatief resistent tegen de meeste ziekten en plagen.

Teeltgids voor Spinazie:

Algemene informatie

• Plantnaam: Spinazie
• Plantenfamilie: Amarantenfamilie (Amaranthaceae)
• Botanische benaming: Spinacia oleraceae

Zaai- en oogstperiodes

• Binnenshuis voorkweken: januari-februari en oktober-december
• Directzaai buitenshuis: maart tot september
• Uitplanten in kas: oktober-december
• Uitplanten in volle grond: februari-maart
• Bloeiperiode: juni-september

Zaaitechniek

• Plantafstand: 10 centimeter tussen planten
• Rijafstand: 15 centimeter tussen rijen
• Plantdichtheid: 8-12 planten per lopende meter rij, 56-77 planten per vierkante meter
• Potgrootte voorzaai: 3-6 centimeter
• Minimale kiemtemperatuur: vanaf 6°C

Verzorgingsvereisten

• Lichtbehoefte: Gedijt goed in schaduwrijke omstandigheden
• Watervoorziening: Constante vochtvoorziening noodzakelijk
• Bodemtype: Matig vruchtbare grond verrijkt met compost
• Voeding: Geen specifieke NPK-bemesting vereist
• Bodem-pH: Tussen 6,5 en 8,0

Teeltstrategie

• Gewasrotatie: Behoort tot bladgewassen
• Gunstige combinaties: Groeit uitstekend naast diverse groenten zoals aardappelen, aardbeien, koolsoorten, erwten, tomaten, wortelen en vele andere
• Ongunstige combinaties: Vermijd nabijheid van bieten

Planteigenschappen

• Vorstbestendigheid: Tot 1°C
• Wortelontwikkeling: 10 centimeter diep
• Groeiduur: Eenjarige plant
• Soort: Plant

• Bron: Pieter Arendsen / Claude AI